Бидний тухай
Багш ажилтан
: Óäèðòãàë. Øèíæ òýìäýã. ×àíàðûí áà òîîí øèíæ òýìäýã. Áèîëîãèéí òóðøëàãûí ºãºãäëèéí òºðºë. Ñòàòèñòèê öóâàà. Õóðèìòëàãäñàí äàâòàìæ. Ò¿ãýëòèéí ìóðóé. Ãèñòîãðàìì. Àðèôìåòèê äóíäàæ. Ãàðìîíèê äóíäàæ. Ãåîìåòð äóíäàæ. Âàðèàöûí äàëàéö. Ìåäèàí áà áóñàä êâàíòèëë. Ìîä. Äóíäàæ øóãàìàí õàçàéëò. Äèñïåðñ. Äóíäàæ êâàäðàò õàçàéëò. Âàðèàöûí êîýôôèöèåíò. Íîðì÷ëîãäñîí õàçàéëò. Ñàíàìñàðã¿é õýìæèãäýõ¿¿í. Ìàãàäëàë. Ñàíàìñàðã¿é õýìæèãäýõ¿¿íèé ò¿ãýëò. Òàñðàëòòàé ñàíàìñàðã¿é õýìæèãäýõ¿¿íèé ò¿ãýëò. Áèíîì ò¿ãýëò. Ïóàññîíû ò¿ãýëò. Òàñðàëòã¿é ñàíàìñàðã¿é õýìæèãäýõ¿¿íèé ò¿ãýëò. Õýâèéí ò¿ãýëò. Àñèììåòð áà экñöåññ. Ìàêñâåëëèéí ò¿ãýëò. Øàðëèéí ò¿ãýëò. ¯íýëãýýíèé ñòàòèñòèê àðãà. Ýõ öîãö áà ò¿¿âýð. Ïàðàìåòð áà ñòàòèñòèê. Ñòàòèñòèê àëäàà. Èòãýõ çàâñàð. Àëäààíû ìàãàäëàë. Ñòàòèñòèê òààìàãëàë. Ïàðàìåòðèéí áà ïàðàìåòðèéí áóñ øèíæ¿¿ð. Ýíãèéí øóãàìàí êîððåëÿö. Êîððåëÿöûí êîýôôèöèåíò. Ïàðàìåòðèéí áóñ êîððåëÿö. Ýíãèéí øóãàìàí ðåãðåññ. Øóãàìàí áóñ ðåãðåññ. Äèñïåðñèéí øèíæèëãýý. Íýã õ¿÷èí ç¿éëò òóðøëàãûí äèñïåðñèéí øèíæèëãýý. Õî¸ð õ¿÷èí ç¿éëò òóðøëàãûí äèñïåðñèéí øèíæèëãýý. Ãóðâàí õ¿÷èí ç¿éëò òóðøëàãûí äèñïåðñèéí øèíæèëãýý. Îëîí õ¿÷èí ç¿éëò òóðøëàãûí äèñïåðñèéí øèíæèëãýý.
Биологийн ажиглалт, хэмжилт, туршилтын өгөгдлийг боловсруулахад зайлшгүй шаардлагатай онол, арга зүй буюу математик статистик, магадлалын онол болон логик аргын талаар үндсэн мэдлэг эзэмшиж, статистик үзүүлэлт болон түүний кинетик ба динамикийг Excel, Jamp, MiniTab зэрэг программын сүүлийн үеийн хувилбарыг хэрэглэн гаргаж хариуг тайлбарлаж, судалж буй биологийн юмс үзэгдлийн талаар үнэлэлт дүгнэлт гаргах мэдлэг чадвар дадлага олгоно.
Энэ хичээлээр оюутнуудад биосенсор, биосенсорын технолог ба түүнийг эрүүл мэнд, хүнсний аюулгүй байдлыг сахих ба орчны хүчин зүйлийн мониторинг хийхэд хэрэглэх тухай мэдлэг олгоно. Лекц ба лабораторын хичээлээр биосенсорын хийц, маягт их анхаарал хандуулна. Энэ хичээлээр фермент, эсрэг бие ба ДНХ мэтийн биомолекулыг гэрлийн, цахилгаан химийн ба бусад хувиргагцуудтай хэрхэн хослуулдаг тухай мэдлэг олгоно. Хичээлийн бүхий л явцад биосенсорын технологийн үндсийг оюутнуудад ойлгуулахад анхаарлаа төвлөрүүлэнэ. Энэ хичээлийг үзсэний дараа оюутнууд хялбар биосенсорыг зохион бүтээж, түүнийгээ амьд ертөнцөд юу болж байгаа тухай мэдээлэл авахад хэрэглэх чадвартай болох юм.
Биомолекулаас экосистем хүртэл амьд системийн шинж чанар, түүнд гарч байгаа өөрчлөлт буюу процессийг хүлээн авч мэдэрдэг төхөөрөмжүүд буюу биосенсорууд, тэдгээрийн хийц, үйлдвэрлэл, хэрэглээний тухай үздэг биоинженерийн ухааны шинэ салбар юм. Энэ хичээлийг үзсэн оюутан биомолекулын технологийн мэдээлэл хүлээн авах, дамжуулах ба автомат удирдах төхөөрөмжүүдийн ажиллагаатай танилцана. Биологи ба инженерийн ухааныг цогцлуулснаар хавдар, чихрийн өвчин зэргийг хэрхэн оношлох, нуклейн хүчил, фермент, эсрэг бие зэрэг биомакромолекулыг хэрхэн илрүүлэх, биосенсор зохион бүтээх, боловсронгуй болгох арга ухаанд суралцана. Эсийн төвшинд явагдаж байгаа пхрцессийн молекул механизмыг цахилгаан хувиргагуудтай хослуулан биосенсор болгон хэрэглэх боломжтой ч танилцана.
Биомолекулын структур: Биомолекулын анхдагч нэгдлүүд. Эфирийн холбоо. Химийн холбоос, тэдгээрийн чиглэл. Сул харилцан үйлчлэл: Ионы харилцан үйлчлэл, Ковалент холбоо, Чөлөөт радикалууд, Ван-дер-Ваальсын холбоо, Устөрөгчийн холбоо ба гидрофоб харилцан үйлчлэл. Липид ба плисахарууд. Усан орчин дахь амфифил молекул. Уургийн бүтэц: полипептид гинж, уургийн бүтцүүд, уургийн фолдинг. Уураг орчны харилцан үйлчлэл. Нуклейн хүчлийн бүтэц. ДНК-ийн мэдээлэл уургийн синтезийн механизм. Биомолекулын динамик: Биомолекулын диффузи. Хэлбэлзэл ба конформацийн шилжилт. Урвалын хурдны магадлалын онол. Уургийн конформаци, кооператив шилжилт. Уургийн структурыг таамаглах болон уургийн структурын загвар зохиох. Уургийн үйл ажиллагааны физик үндэс.
Уураг, нуклейн хүчил, липид зэрэг биомолекулын бүтэц, үйл ажиллагааны физик үндэс, биомакромолекулын бүтэц-үүргийн харилцан уялдаа холбоо, биологийн эсийн орчин дахь молекул хоорондын харилцан үйлчлэлийн физик онолыг судалж, ном сурах бичиг, мэргэжлийн сэтгүүл, мэдээллийн бусад хэрэглэлийг ашиглан бие даан судлах, судалгааны ажилдаа хэрэглэх чадвар эзэмшүүлэх зорилготой. Энэхүү хичээлийн зорилго, ач холбогдол нь магистрант докторант оюутан биомолекулын структур, түүний үйл ажиллагааны физик үндсийн онол, түүнийг хэрэглэх чадварыг эзэмшсэнээр эсийн түвшинд явагдах биологийн зохицуулгат үзэгдэл процесс хийгээд бүх түвшний биологийн системийг судлах онолын мэдлэг, чадвар эзэмшсэн байхад оршино.
:Биологийн мэдээллийн хувьсгал. Биоинформатик бусад шинжлэх ухаантай холбогдох нь. Нуклейн хүчил, амин хүчлийн физик химийн шинж чанарууд. Үндсэн компонентын анализ (Principal Component Analysis)-ыг хэрэглэх нь. Молекул эволюц, популяцийн генетик ба биоинформатик. Удмын мод, коалесенсийн үзэгдэл, хүний гарал үүсэл. Молекулын эволюцийн загварууд. Онооны матрицууд: PAM, BLOSUM, log-odd онооны матрицууд, харьцуулалтын оноо. Ген, уургийн мэдээллийн бааз, өгөгдлийн сангууд. Дарааллын харьцуулалтын алгоритмууд, хос болон олон дарааллын харьцуулалт, локаль ба глобаль харьцуулалт. Өгөгдлийн санд хайлт хийх. Филогенетикийн аргууд.
Биоинформатикийн үндсэн мэдлэг, боломж, хэрэглээ, өргөн хэрэглэгддэг арга техникийг молекул эволюцийн үндэстэй нь холбон заана. Дадлагын хичээл дээр амьдралын бодит жишээн дээр ажиллаж, дадал олгоно. Үр дүнд нь нуклейн хүчил, уургийн дараалал, уургийн 3 хэмжээст бүтцийн өгөгдөлд анализ хийх, хайлт болон харьцуулалт хийх, филогенетикийн анализ хийх, гаргаж авсан үр дүнг тайлбарлах, үр дүнд дүгнэлт хийх, цаашид биоиформатикийн чиглэлээр гүнзгийрүүлэн судлах чадвар эзэмшүүлнэ.
Алгоритм, түүний үндсэн ойлголтууд: алгоритмын тодорхойлолт, алгоритмын чанарууд, алгоритмын үндсэн алхмууд, алгоритмыг дүрслэх хэлбэрүүд Алгоритмын төрлүүд: Шугаман, салаалсан, давталттай алгоритмууд, давталтын хэлбэрүүд Алгоритмчлах үе шатууд: Алгоритмын ерөнхий зохиомж, тоон арга сонгох, алгоритмыг шалгах, алгоритмыг шинжлэх Алгоритмын хэмжигдэхүүний төрлүүд: Хүснэгт, түүнийг боловсруулах алгоритмууд. Мөр төрөл, мөр боловсруулах алгоритмууд. Алгоритмчлалын аргууд: Комбинаторикийн алгоритмууд, дэд алгоритм, рекурсив алгоритм
Компьютерийн алгоритмын тухай үндсэн ойлголтуудтай танилцан алгоритм дүрслэх, алгоритм зохиох, алгоритмыг шалгах, алгоритмыг шинжлэх суурь мэдлэг чадварыг эзэмшинэ.
