Бидний тухай
Багш ажилтан
Экосистемийн экологийн судлах зүйл, түүх. Экосистемийн бүтэц. Экосистемийн процессуудыг хянагч хүчин зүйлүүд. Хүний үйл ажиллагаанаас үүссэн дэлхийн экосистемүүдийн өөрчлөлт. Дэлхийн уур амьсгалын систем Дэлхийн энергийн баланс. Атмосфер болон далайн системүүдийн бүтэц ба эргэлтүүд, тэдгээрийн уур амьсгалд гүйцэтгэх үүрэг. Хуурай газар болон ургамлан нөмрөгийн уур амьсгалд үзүүлэх нөлөө. Гадаргын энергийн баланс. Экосистем рүү ус орох ба гарах механизмууд. Экосистем доторх усны шилжилт. Эвопораци, транспираци. Фотосинтез ба түүний хэлбэрүүд. Фотосинтезийн процессийг тодорхойлогч хүчин зүйлүүд. Фотосинтезийн экосистемд гүйцэтгэх үүрэг. Экосистемийн нийт ба цэвэр анхдагч бүтээмж. Нийт ба цэвэр анхдагч бүтээмжийг тодорхойлогч хүчин зүйлүүд. Экосистемийн нүүрстөрөгчийн хуваарилалт. Экосистем дэхь N, P, S-ийн эргэлтүүд. Цаг хугацаа, орон зайн динамик. Сукцесс. Алтернатив тогтвортой төлөв байдал. Зүйлүүд экосистемийн үйл ажиллагаанд хэрхэн нөлөөлөх. Экосистемийн үйлчилгээ, экосистемийн инженерүүд. Экосистемийн концепцийг менежментэд хэрэглэх. Экосистемийн нөхөн сэргэх чадвар ба тогтвортой байдал. Ойн экосистемийн менежмент. Загасны аж ахуйн менежмент. Экосистемийн нөхөн сэргээлт. Ховор зүйлүүдийн менежмент. Экосистемийн бүтээгдэхүүн ба үйлчилгээг үнэлэх.
Энэ хичээл нь оюутанд экосистемийн экологийн шинжлэх ухааны үндсэн ойлголт, мэдлэгийг олгоно. Хичээлийн үндсэн зорилго болоод ач холбогдол нь оюутанд ус, энергийн ба бодисын эргэлт, тэдгээрийн гарал үүсэл болоод бичил биетэй, ургамал амьтнаар дамжих эргэлтийн талаарх мэдлэгийг олгож буйд оршино. Экосистемтийн үндсэн зарчимууд, дэлхийн уур амьсгалын систем, ус болоод энергийн тэнцвэртэй байдлын тухай мэдлэг нь улам бүр тулгамдсан асуудал болж буй дэлхийн дулаарал, цаг уурын гамшигт үзэгдэл болоод тэнд нөлөөлөх хүчин зүйлсийн тухай тодорхой системтэй ойлголтыг оюутанд олгоно.
Уг хичээлээр экологийн өгөгдөл, түүний хэлбэрүүд, хээрийн судалгааны загвар талбай сонгох, хэмжилтийн төрөл (scale), амьтан ба ургамлын популяцийн элбэгшлийг үнэлэх тэмдэглэх-дахин барих, квадратын, шугаман болон зайн судалгааны аргууд, амьтан, ургамлын популяцийн орон зайн тархалтын хэлбэрүүдийг газарзүйн мэдээллийн систем болон статистик арга ашиглан судлах, бүлгэмдлийн үндсэн параметрийг үнэлэх төсөөзүйн коэффициент, кластер анализ, зүйлийн олон янз байдлыг хэмжих арга, газарзүйн мэдээллийн систем (GIS) программ ашиглан байгаль орчныг үнэлэх болон байгаль орчны тандалт судалгаа хийх аргуудын талаар судалж, тодорхой жишээнүүд дээр суралцагчид дүн шинжилгээ хийж, дүгнэлт хийнэ.
Энэ нь экологийн бүтэц, зохион байгуулалтын (бодгаль, популяци, бүлгэмдэл, экосистем зэрэг) бүхий л түвшний судалгаанд хэрэглэгдэх түүвэрлэлтийн арга техник, судлагдаж буй экологийн системийг төлөөлөхүйц өгөгдөл цуглуулах арга, экологийн системийн бүтцийг илтгэх статистик параметрүүдийг өгөгдлөөс үнэлэх, тэдгээртэй холбоотой таамаглалыг дэвшүүлэх, шалгах, дүгнэлт хийх аргын талаар онолын мэдлэг болон хэрэглээний чадвар олгох үндсэн зорилготой хичээл мөн.
Амьдралын эргэлт. Үржил, үхэл хорогдлын насны хуваарь. Леслийн матриц. Транзиент ба асимптотик динамик. Хувийн утга, Перрон-Фробениусын теорем. Леслийн матрицын баруун ба зүүн доминант хувийн вектор. Мэдрэмтгий ба уян хатан байдлын анализ. Популяцийн өсөлт ба олзворлолт. Логистик, тета-логистик, нягтшлаас хамаарах байдалд илрэх хугацааны хоцрогдол. Хамгийн их тогтвортой олзворлолтын хэмжээ. Нийгэм-эдийн засгийн хамаарал ба нийтийн өмчийн эмгэнэлт явдал. Өрсөлдөөн. Лотка-Вольтеррын загвар ба төлөв байдлын (фазын) орон зайн анализ. Түүний өргөтгөл. Махчин-золиосын харилцаа. Лотка-Вольтеррын загвар ба д’Анконагийн асуудлын Вольтеррын шийдэл. Эпидемиологи. Эзэн-микропаразитын динамикийн загвар. Эпидемик, эндемик, өвчний элиминаци. Лотка-Вольтеррын загвар N-зүйлийн загвар. Тогтвортой байдлын талаарх экологийн болон математикийн үзэл санаа. Локаль асимптотик тогтвортой байдлыг шалгах аргууд. Ляпуновын функц. Биологийн олон янз байдал ба тогтвортой байдал. Томоохон экологийн систем дэх тогтмол цэгүүдийн тогтвортой байдал: Гершгорины дискийн асуудал, санамсаргүй матриц, Мей-гийн үр дүн. Идэш тэжээлийн сүлжээ ба хэмжээний спектр. Мөхөл. Байгалийн болон хүний үүдэлтэй мөхлийн эрчим. Тулгуур зүйл ба эмзэг бүлгэмдэл. Орон зайн ач холбогдол. Орон зай, цаг хугацааны динамикийн нийлмэл байдал: амьдралын тоглоом. Тасралтгүй орон зай дахь моментын динамик. Тасралтгүй орон зай дахь стохастик процесс. Метапопуляцийн болон метабүлгэмдлийн динамик. Орчны орон зайн бүтэц, хялбаршуулсан ландшафт болон метапопуляцийн динамик. Шилжилт ба диффузи. Стохастик процесс. Детерминистик загвар: харимхай орчны динамик, реакци-диффузийн тэгшитгэл. Шинж тэмдэг солигдох дарааллын стохастик процесс. Асимметри өрсөлдөөний жишээ. Мастер тэгшитгэлийн детерминистик баримжаалал. Эволюцийн салбарлалтын цэг.
Экологийн процессийг танин мэдэхэд загварчлалыг хэрэглэх онолын мэдлэгийн үндэс олгох, энэ мэдлэг дээрээ үндэслэн экологийн процессийн динамик мөн чанарыг (ямар хүчин зүйл динамикийн төлөв байдлыг тодорхойлоход хамгийн их үүрэгтэй байгааг) танин мэдэх туршилт, судалгаа төлөвлөх, загварын симуляци хийх тухай ойлголт, анхан шатны чадварыг оюутанд олгоно.
Одоо цагт тулгараад буй хүний нийгмээс хүрээлэн буй орчинд учруулж буй асуудлууд ба тэдгээрийн шийдлүүдийн тухай тодорхой жишээнүүд дээр экологийн орчин үеийн концепциудын хүрээнд үзэх болно. Уур амьсгал, түүний өөрчлөлтөөс экосистемд үзүүлэх нөлөө, биологийн олон янз байдал, хотжилтийн үр дагаврын тухай түлхүү үзэх болно.
Энэ хичээлээр экологийн үндсэн ойлголтыг хүний нийгэмд хэрхэн хэрэглэх тухай анхан шатны ойлголт өгнө.
Эволюцийн экологийн удиртгал. Зохилдох чадвар гэж юу вэ? Зохилдох чадвар ба байгалийн шалгарлын хэмжээг илэрхийлэх нь. Амьдралын эргэлтийн эволюци. Зохилдох чадварын бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн эволюци. Зохилдолгоо ба популяцийн өсөлт. Уян хатан чанар ба зохилдолгоо. Хязгаарлалт ба олон шинж тэмдэгт үйлчлэх шалгарал. Шинж тэмдгийн урвуу хамаарал. Генетик дрейф ба шалгарлын харилцаа. Жижиг, тусгаарлагдсан популяцид явагдах эволюци. Генийн урсгал ба локаль зохилдолгоо. Локаль зохилдолгоо ба коэволюци. Популяци хоорондын харилцаа. Шууд, шууд бус, нийлмэл харилцаа. Паразитизм, комменсализм, мутуализм. Нишийн давхардал ба өрсөлдөөн. Нишийн хэмжүүр ба өргөн. Специализаци ба генерализаци. Махчлал, махчин-золиосын популяцийн цикл. Эволюцийн үр дагавар. Махчнаас зайлсхийх стратеги. Ивээх өнгө, мимикри, анхааруулах чимээ зэрэг махчны эсрэг зохилдолгооны эволюци. Эволюцийн “уралдаан”. Ургамал-өвсөн тэжээлтний экологийн болон эволюцийн хугацаан дахь харилцаа. Ургамлын химийн, механик болон бусад хамгаалалтын эволюци, өвсөн тэжээлт амьтдын зүйлийн олшрол. Экологи дахь филогенетикийн үүрэг. Филогенетик систематик. Үл хамаарах контраст. Жишил арга. Эволюцийн экоморфологи. Филогенетик анализын экологийн хэрэглээ. Бүлгэмдлийн экологи. Макродескрипторууд. Бүлгэмдэл дэх компартментууд. Идэш тэжээлийн түвшин. Гильдийн бүтэц. Идэш тэжээлийн сүлжээ. Тоо толгой, биомасс, энергийн пирамид. Энергийн урсгал ба экологийн энергетик. Хоёрдогч сукцесс ба шилжилтийн матриц. Бүлгэмдлийн матриц. Бүлгэмдэл бодгалиар болон зүйлээр ханах асуудалд. Зүйлийн олон янз байдал ба бүлгэмдлийн тогтвортой байдал. Тогтвортой байдлын хэлбэрүүд. Хаосын аттракторууд. Эволюцийн конвергенци ба экологийн эквивалентууд. Бүлгэмдэл дэх эволюци ба псевдо-бүлгэмдлүүд. Арлын биогеографийн онол эволюцийн хугацаанд. Биогеографийн дүрмүүд. Тивийн хөвөлт. Зүйлийн тоо-талбайн хоорондын хамаарал. Тэнцвэрийн онол. Арал эволюцийн экологийн байгалийн туршилт болох нь. Жишээнүүд. Метапопуляци. Байгаль хамгааллын биологи, байгалийн экосистемд үзүүлэх хүний нөлөөний экологи, эволюцийн үр дагавар. Биологийн олон янз байдлын халуун цэгүүд. Эволюцийн экологийн хэрэглээний асуудлууд.
Энэ хичээлээр экологи, эволюцийн хоорондын уялдаа холбоог судалж, организмын өөр хоорондын болон орчинтойгоо харилцах харилцаа нь организмын эволюцийг хэрхэн нөхцөлдүүлдэг, энэхүү эволюци нь цаашид организм хоорондын болон орчинтойгоо харилцах харилцааг хэрхэн өөрчилдөг талаар судална. Фенотипийн болон генетик вариаци организмын орчиндоо зохилдох зохилдолгоог хэрхэн нөхцөлдүүлдэг талаар онолын болон үзэл санааны суурь мэдлэг олгож, энэхүү суурь мэдлэгээ эволюцийн экологийн чухал асуудлуудад хэрхэн хэрэглэх талаар чадвар эзэмшүүлэх зорилготой.
Хөрсний амьдралтай организмууд, тухайлбал, бактери, бактери, мөөг, актиномицет, замаг, эгэл биетэн, нематод, гархит хорхой, шавьж, хачиг зэрэг үет хөлтнүүд, зөөлөн биетэн зэрэг амьтдыгцуглуулах, лабораторидөсгөвөрлөх, хээрийн нөхцөлд судлах судалгааны орчин үеийн аргыг оюутанд эзэмшүүлэх; хөрс үүсч бүрэлдэх, үржил шим хуримтлагдахад амьд биесийн гүйцэтгэх үүрэг; хөрсний организмуудын бүлгэмдэл тэдгээрийн ач холбогдол; хөрсөнд явагдах бодисын эргэлт; хөрсний бохирдол ба элэгдэл эвдрэл биологийн төрөл зүйлд нөлөөлөх байдал; уур амьсгалын өөрчлөлт ба дулаарал хөрсний организмуудад нөлөөлөх байдлын талаар оюутанд нэгдсэн ойлголт өгнө.
Хөрсний бүтэц бүрэлдэхүүн, амьд биесийн амьдралын орчин болох тухай; хөрсний бактери, мөөг, актиномицет, замаг, эгэл биетэн, нематод, гархит хорхой, шавьж, хачиг зэрэг үет хөлтнүүд, зөөлөн биетэн зэрэг амьтдын олон янз байдал, амьдралын хэлбэр, тархалт байршилт; хөрсөнд явагдах органик нэгдлийн задрал, хөрс үүсч бүрэлдэх үйл явц, анхдагч ба хоёрдогч бүтээгдэхүүн үүсч бий болох процессын талаарсудалгаа хийх, судалгааны үр дүнд боловсруулалт хийх дадлага, чадвар олгох
Шинжлэх ухааны мэдлэгийн дэвшил ба магадлалын онол-статистикийн хамаарал. Параметрийг үнэлэх, таамаглал шалгах, хэв маягийг илрүүлэх статистик хандлагууд. Түүвэрлэлтийн тухай. Нэг хувьсагчтай болон олон хувьсагчтай өгөгдөлд дүн шинжилгээ хийх (univariate vs. multivariate statistics). Шугаман регрессийн анализ, корреляцийн анализ. Дунджийн тухай шалгуурууд, янз бүрийн дизайны вариансын анализ, ковариансын анализ. Олон хүчин зүйлтэй вариансын анализ (MANOVA).Гол бүрэлдэхүүн хэсгийн анализ (PCA), MDS, ялгаварлах функцийн анализ (DFA), cluster analysis. Статистик боловсруулалтын үр дүнгээ зүй зохистой тайлбарлах, илтгэх.
Туршилт, судалгааны ажлын дизайн нь статистик боловсруулалт хийх аргаа,статистикийн шалгуурын мөн чанар нь судалгааны дизайнаа харилцан тодорхойлдог бөгөөд тухайн хоёр салбарын гүн гүнзгий мэдлэг, чадваргүйгээр орчин үеийн биологийн судалгааны салбарт ажиллах боломжгүй. Иймд уг хичээлээр туршилтын дизайн, статистик анализын шинжлэх ухааны судалгаа, туршилтын дизайныг судалгааны асуудалдаа тохируулан боловсруулах, гаргаж авсан үр дүндээ статистикийн ерөнхий боловсруулалт хийх мэдлэг, дадал, чадвар, статистикийн програм ашиглах чадвар олгоно.
Био-оношлогооны үндсэн ойлголт, түүний ач холбогдол, түүхэн хөгжил, арга зүй, зарчимтaй танилцах. Орчны био-оношлогооны төрлүүд болох фитоиндикаци (орчны нөхцлийг ургамлаар оношлох), зооиндикаци (орчны нөхцлийг амьтдаар оношлох), ус, хөрсний индикатор бологч амьтан, ургамлын зүйлүүдээр, түүнчлэн микробиологи-биохимийн аргуудаар орчны бохирдол, эвдрэл элэгдэл болон бусад шинж чанаруудыг оношлох асуудлыг авч үзнэ.
Амьтан, ургамал, бичил биетэн ба тэдгээрийн амьдарч буй хөрс, ус, агаарт орчны хоорондох харилцан шүтэлцээт уялдаа холбоо, индикатор бологч зүйлүүдээр орчны шинж чанар, төлөв байдлыг оношлох арга зүйн үндэстэй танилцана.
Амьтны хөгжил, эрхтний системүүд, түүний бүтэц зохион байгуулалт, үүрэг, үйл ажиллагаа, гомеостаз ба гормонууд, дотоод шүүрлийн систем, мэдрэлийн систем, булчин, хоол боловсруулах, амьсгалын систем, цусны эргэлтийн систем, дархлааны систем, үржил хөгжил, эволюци, филогенез ба ангилал зүй, амьдралын үүсэл, прокариот ба эукариотууд, сээр нуруугүйтэн болон сээр нуруутан амьтдын гарал үүсэл, эволюцийн олон талт байдал, популяцийн генетик, зан төрхийн экологи, популяцийн экологи, экосистем, байгаль хамгаалал, нөхөн сэргээлтийн үйл ажиллагааны талаар үзэж судлах болно.
Организмын эволюци, популяцийн генетик, филогени ба систематикийн тухай ойлголт, амьдралын үүслийн тухай таамаглал, прокариот ба эукариот организм, зан төрхийн экологи, популяцийн экологи, бүлгэмдлийн экологи, экосистем ба биосфер, байгаль хамгаалал, нөхөн сэргээлтийн экологийн үндэс, амьтны эрхтний системүүд, тэдгээрийн бүтэц зохион байгуулалт, үүрэг, үйл ажиллагаа, гомеостаз ба гормонууд, дотоод шүүрлийн систем, мэдрэлийн систем, булчин, хоол боловсруулах, амьсгалын систем, цусны эргэлтийн систем, дархлааны систем, үржил хөгжил, эволюци, филогенез ба ангилал зүйн тухай суурь ойлголтыг суралцагчдад олгоно. Амьд байгаль, ялангуяа амьтны ертөнцийн олон янз байдал, түүний мөн чанар, амьтан болон хүний биеийн эрхтэн системийн бүтэц, үйл ажиллагаа, амьд ертөнц дэх эволюцийн нийтлэг процесс, экологийн хамаарлын талаар шинжлэх ухааны мэдлэгийг суралцагсдад олгож, тэдний амьд ертөнцийг танин мэдэх, ойлгох, хамгаалах, нөхөн сэргээх болон тогтвортой хөгжлийн үзэл санааны тухай ойлголт эзэмшүүлнэ. Мөн энэ хичээл нь биологийн хөтөлбөрт суралцах оюутнуудад мэргэжлийн болон мэргэшүүлэх хичээлийг үзэх үндсэн суурь болно.
: Óäèðòãàë. Øèíæ òýìäýã. ×àíàðûí áà òîîí øèíæ òýìäýã. Áèîëîãèéí òóðøëàãûí ºãºãäëèéí òºðºë. Ñòàòèñòèê öóâàà. Õóðèìòëàãäñàí äàâòàìæ. Ò¿ãýëòèéí ìóðóé. Ãèñòîãðàìì. Àðèôìåòèê äóíäàæ. Ãàðìîíèê äóíäàæ. Ãåîìåòð äóíäàæ. Âàðèàöûí äàëàéö. Ìåäèàí áà áóñàä êâàíòèëë. Ìîä. Äóíäàæ øóãàìàí õàçàéëò. Äèñïåðñ. Äóíäàæ êâàäðàò õàçàéëò. Âàðèàöûí êîýôôèöèåíò. Íîðì÷ëîãäñîí õàçàéëò. Ñàíàìñàðã¿é õýìæèãäýõ¿¿í. Ìàãàäëàë. Ñàíàìñàðã¿é õýìæèãäýõ¿¿íèé ò¿ãýëò. Òàñðàëòòàé ñàíàìñàðã¿é õýìæèãäýõ¿¿íèé ò¿ãýëò. Áèíîì ò¿ãýëò. Ïóàññîíû ò¿ãýëò. Òàñðàëòã¿é ñàíàìñàðã¿é õýìæèãäýõ¿¿íèé ò¿ãýëò. Õýâèéí ò¿ãýëò. Àñèììåòð áà экñöåññ. Ìàêñâåëëèéí ò¿ãýëò. Øàðëèéí ò¿ãýëò. ¯íýëãýýíèé ñòàòèñòèê àðãà. Ýõ öîãö áà ò¿¿âýð. Ïàðàìåòð áà ñòàòèñòèê. Ñòàòèñòèê àëäàà. Èòãýõ çàâñàð. Àëäààíû ìàãàäëàë. Ñòàòèñòèê òààìàãëàë. Ïàðàìåòðèéí áà ïàðàìåòðèéí áóñ øèíæ¿¿ð. Ýíãèéí øóãàìàí êîððåëÿö. Êîððåëÿöûí êîýôôèöèåíò. Ïàðàìåòðèéí áóñ êîððåëÿö. Ýíãèéí øóãàìàí ðåãðåññ. Øóãàìàí áóñ ðåãðåññ. Äèñïåðñèéí øèíæèëãýý. Íýã õ¿÷èí ç¿éëò òóðøëàãûí äèñïåðñèéí øèíæèëãýý. Õî¸ð õ¿÷èí ç¿éëò òóðøëàãûí äèñïåðñèéí øèíæèëãýý. Ãóðâàí õ¿÷èí ç¿éëò òóðøëàãûí äèñïåðñèéí øèíæèëãýý. Îëîí õ¿÷èí ç¿éëò òóðøëàãûí äèñïåðñèéí øèíæèëãýý.
Биологийн ажиглалт, хэмжилт, туршилтын өгөгдлийг боловсруулахад зайлшгүй шаардлагатай онол, арга зүй буюу математик статистик, магадлалын онол болон логик аргын талаар үндсэн мэдлэг эзэмшиж, статистик үзүүлэлт болон түүний кинетик ба динамикийг Excel, Jamp, MiniTab зэрэг программын сүүлийн үеийн хувилбарыг хэрэглэн гаргаж хариуг тайлбарлаж, судалж буй биологийн юмс үзэгдлийн талаар үнэлэлт дүгнэлт гаргах мэдлэг чадвар дадлага олгоно.
Биогеохимийн удиртгал. Дэлхий биогеохимийн загвар болох нь. Биогеохимийн эргэлт, термодинамик, Гаяа таамаглал. Нарны систем ба дэлхийн үүсэл. Агаар мандал, далай тэнгисийн үүсэл. Амьдралын үүсэл. Бодисын солилцооны замын эволюци. Агаар мандал: бүтэц, циркуляци. Агаар мандлын найрлага, тропосфер дэх биогеохимийн урвал, стратосфер дэх биогеохимийн урвал, агаар мандлын болон дэлхийн уур амьсгалын загварууд. Литосфер: чулуулгийн өгөршил, хөрсний химийн урвалууд, хөрсний үүсэл хөгжил, өгөршлийн эрчим. Биосфер: хуурай газрын экосистемийн нүүрстөрөгчийн эргэлт, фотосинтез, амьсгал, анхдагч цэвэр бүтээгдэхүүн, анхдагч цэвэр бүтээгдэхүүн ба дэлхий нийтийн өөрчлөлт, хөрсний органик бодис ба дэлхий нийтийн өөрчлөлт. Хуурай газрын экосистемийн динамик ба нүүрстөрөгчийн эргэлт. Микробын олон янз байдал ба үүрэг. Хөрсний микроорганизм. Микробын биогеографи. Ялзрал, хүчилтөрөгчгүй орчин дахь биогеохимийн процесс, метаны динамик. Азотын биогеохими. Фосфор, микроэлемент, металлын эргэлт. Ургамал-микробын харилцаа. Экологи, олон янз байдал, биогеохимийн процесс. Экосистемийн менежментэд биогеохимийн хамаарал. Биогеохимийн процесс ба уур амьсгалын өөрчлөлт.
Биогеохими нь бидний хүрээлэн буй орчныг тодорхойлдог биологи, хими, геологийн процессыг судалдаг. Хүний үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй байгаль орчны болон уур амьсгалын өөрчлөлт урьд байгаагүй хэмжээнд хүрсэн өнөө үед энэхүү салбар маш эрчимтэй хөгжиж байна. Энэхүү хичээлээр хуурай газрын экосистемийн биогеохимийн эргэлтийг түлхүү судалж, түүнийг хүний үйл ажиллагаа хэрхэн өөрчилж байгаа тухай үзнэ. Хичээлээр биогеохимийн үндсэн ойлголт, биогеохимийн судалгаанд хэрэглэгддэг үндсэн аргууд, орон нутгийн, бүс нутгийн, дэлхий нийтийн биогеохимийн эргэлтэд хүний үзүүлж буй нөлөө, тэр нь цаашилбал экосистемийн үйлчилгээнд хэрхэн нөлөөлдөг болох, дэлхийн биогеохимийн системүүдийн гарал үүсэл, эволюцийн тухай мэдлэг олгох зорилготой.
