Бидний тухай
Багш ажилтан
Энэ хичээл нь амьд организмын онтогенезийн тойм, эсийн өсөлт, эсийн популяци, эсийн хөгжил явагдах үйл явц, бэлгийн эс, үр тогтолт, хөврөлийн өмнөх, болон хөврөлийн дараах үе шат, эрхтний системийн бүтэц, зохион байгуулалт, үүсэл, бүрэлдэх үйл явц, өсөлт хөгжил, онтогенез ба филогенез, түүний харилцааны асуудлыг тусгана. Ургамлын нэгэн биеийн хөгжлийн зүй тогтол, онтогенез дэх насны, үзэгдэл зүйн, хөгжлийн үе шатууд, тэдгээрийн хоорондын уялдаа, үрийн бүтэц, ургалт, үрийн талын үүрэг, хөврөс, залуу ургамлын бүтэц, биологи, бие гүйцсэн үеийн бүтэц, амьдрал, цэцэглэлт, жимслэлт, хөгшрөл, мөхөл, тэдгээрийн шалтгаан, олон наст ургамлын бүтэц, жилийн найлзуур, сэргэлтийн нахиа, монокарп найлзуур, моно,-ди-, полициклт найлзуур. Сөөгөнцөр, сөөг, шилмүүст мод, навчит модны морфогенез, ургамлын эрхтэн үүслийн үеүд, нэг, хоёр, олон наст өвслөг ургамал, модлог ургамлын органогенез, ургамлын өсөлт хөгжилтийн явцад биологийн хяналт тавих нь, ургамлын эдийн өсгөвөр дэх морфогенез зэрэг тусгана.
Хөгжлийн биологийн шинжлэх ухааны суурь мэдлэгийг амьд биес /ургамал, амьтан/-ийн бүлэг бүрээр олгож, оюутны бие даан ажиллах, сэтгэх, илтгэх ур чадвар болон тухайн шинжлэх ухааны онолын мэдлэгийг практик амьдралтай холбон ойлгох чадварыг эзэмшүүлэхэд оршино
Монгол орны байгалийн ургамлын нөөц, ангилал, тархалт, хэрэглээ болон хамгаалал, тарималжуулах арга болон боломж, мөн нөөцийг зөв зохистой ашиглах менежмент, монгол орны нэн ховор, ховор ургамлын нөөц, статус тогтоох аргачилал, хууль эрхзүйн талаарх цэгцтэй мэдлэгийг оюутан эзэмших болно.
Нийгэм эдийн засгийн байдал болон уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдэн монгол орны ургамлын аймаг, бүтэц, бүрхэц болон нөөцөд өөрчлөлт хурдацдай явагдаж буй өнөө үед ургамлын нөөцийн менежментийн асуудлыг судлах нь шаардлагатай байна.
Ургамлын эсийн биологи, физиологийн үндсэн үйл ажиллагаа (амьсгал ба фотосинтез), ургамлын олон янз байдал: протистын болон мөөгийн аймаг, ургамлын аймаг: хөвд хэлбэртэн, үргүй гуурст ургамал, нүцгэн үртэн болон бүрхүүл урт ургамлын үндсэн шинж, биологийн онцлог, бүрхүүл үрт ургамлын ургал болон генератив эрхтний бүтэц, үүсэл хөгжил, өсөлт хөгжлийн зохицуулга, өсөлт хөгжилд гадаад орчны нөлөө, ургамал хөрсний уялдаа холбоо, ургамлын экологийн талаарх үндсэн ойлголт. Plant cell biology, physiological main function (respiration and photosynthesis), plant diversity: biological characteristics of protists, fungi, plants – bryophytes, seedless vascular plants, gymnosperms and angiosperms. Angiosperms: structure, origin and development of vegetative and generative organs; growth and development arrangements and internal and external controls; plants and soil interaction; ecology.
Ургамлын биологийн олон талт асуудлыг ойлгуулж, онолын мэдлэгийг лабораторын болон хээрийн дадлагаар батжуулах.
Энэхүү хичээлийг үзсэнээр оюутнууд амьдралын молекул үндэс, ус ба нүүрс-устөрөгчид, биологийн макромолекулуудын бүтэц, үүрэг, эсийн тухай ойлголт, эукариот ба прокариот эс, тэдгээрийн бүтэц,үйл ажиллагаа, эсийн хөдөлгөөн, мембраны бүтэц, үүрэг, мембраны зөөвөрлөлт, эсийн химийн найрлага, эсэд явагдах ферментэт урвал, түүний зохицуулга, Эсийн амьсгал, эсийн дотор АТФ ба энерги үүсэх, гликолиз, ГКХ цагираг урвал, электрон зөөвөрлөх гинжин хэлхээ, фотосинтез, Эсийн харилцан үйлчлэл, эсийн мейоз, митоз хуваагдал, Менделийн генетик, Удамшлын хромосомын үндэс, удамшлын молекул үндэс, ДНХ репликаци, мутаци, уургийн нийлэгжил, генийн зохицуулга, эукариотын генетик бүтэц, эукариот ба вирус дэх генийн зохицуулга, Биологийн олон янз байдлын хувьслын түүх. Филогенез хувьсал, Бактер, Археи, эгэл биетэн, Ургамлын олон янз байдал, эволюци, ургамлын бүтэц хөгжил, гормоны зохицуулга, гравитрофизм ба фототрофизм, ургамлын эс дэх усны хэрэгцээ, тэжээлийн бодисын зөөвөрлөлт, эрдэс хооллолт, микориз, ургамлын өвчин үүсгэгчид тэсвэрлэх чадвар ургамлын олон янз байдлыг судлах болно.
Энэ хичээлийг судалснаар оюутнууд амьд материйн үндсэн шинж чанарыг молекулын түвшинд судлан ойлгож молекулын түвшнээс организмын түвшин хүртэлх биологийн шинжлэх ухааны үндсэн ойлголтуудыг эзэмшинэ. Мөн энэ хичээл нь биологийн хөтөлбөрт суралцах оюутнуудад мэргэжлийн болон мэргэшүүлэх хичээлийг үзэх үндсэн суурь болно.
Цэнгэг усны экосистемийн физик, хими, биологийн шинж чанаруудтай танилцана.
Цэнгэг усны янз бүрийн бүлгэмдэл дэх биологийн олон янз байдал, бүтээмж, энергийн урсгалыг тодорхойлоход биологийн процесс болон амьд бие усны физик, химийн шинж чанартай хэрхэн харилцан үйлчилж байдгийг ойлгуулах зорилготой.
Замгийн биологи, физиологийн үндсэн үйл ажиллагаа, олон янз байдал (хөх ногоон, ногоон, цахиурт, улаан, хүрэн, алтлаг...) тэдгээрийн үндсэн шинж, биологийн онцлог, үүсэл хөгжил, өсөлт хөгжлийн зохицуулга, өсөлт хөгжилд гадаад орчны нөлөө, амьдрах орчны холбоо хамаарал, экологийн талаарх үндсэн ойлголт
Замаг болон мөөгийн биологийн асуудлыг ойлгож, онолын мэдлэгийг лабораторын болон хээрийн дадлагаар батжуулах.
Биологийн шинжлэх ухааны мөн чанар, шинжлэх ухааны арга зүй, шинжлэх ухаан нийгмийн үйл ажиллагаа болох, шинжлэх ухаан ба идеалоги, эртний ба дундад зууны үе дэх байгалийн шинжлэлийн үзлүүд (Эртний Грек ба Ром, Плато ба Аристотель гэх мэт), Дундад зууны сэргэн мандалт ба хувьсгал, Дэлхийн гарал үүслийн үзэл баримтлалууд (Нептунизм ба Плутонизм), 17 ба 18-р зууны соён гэгээрүүлэгчид (Карл Линней, Жан Батист Ламарк ) ба тэдгээрийн үзэл баримтлал, 19-р зууны үеийн дэвшилтэт хөгжлүүд ба тэдгээрийг байгалийг үзэх хүний нийгмийн үзэл санааг өөрчлөхөд оруулсан хувь нэмэр, эволюцийн онол үүсэн бүрэлдсэн нь, 20-р зууны техникийн хөгжил дэвшлийн бусад шинжлэх ухаануудад үзүүлсэн нөлөө, эволюцийн онолын синтез, орчин үеийн экологи ба хүрээлэн буй орчны доройтол ба хамгааллын асуудлууд, шинжлэх ухааны ёс зүй, шинжлэх ухааны гоо зүй, шинжлэх ухааны судалгааны арга зүйн философи хандлага. Эрдэм шинжилгээний бичлэгийн төрөл,бүтэц; судалгааны материалийг олох, үнэлэх, нягтлан судлах; агуулгыг алдагдуулалгүй өөрийн үгээр найруулж бичих, товчилж тэмдэглэх, шууд эшлэх зэрэг тэмдэглэл хийх арга; эрдэм шинжилгээний эссэ (реферат) бичлэгийн стратеги, хэв загвар; судалгааны асуулт (сэдэв) тодорхойлох, бичвэрийн үндсэн санааг тодорхойлж оновчтой илэрхийлэх (тезис боловсруулах), эхний ноорог бичих, үндсэн аргументыг тайлбарлаж, түүнийг жишээ баримт, өөрийн санаагаар дэмжих, параграфуудыг холбох, бичвэрийг баримтжуулах; эхийг засаж сайжруулах, хянах зэрэг бичлэгийн үе шат; бүтээлийн хулгай зэрэг шинжлэх ухааны ёс зүйн зарим асуудал;судалгааны үр дүнг илтгэж танилцуулах; албан бичгийн, товч, дэлгэрэнгүй, харьцуулсан тодорхойлолт бичих, аргазүй, процессыг тайлбарлан бичих, өгөдлийг танилцуулах, үр дүн, шийдэлийн талаар бичих зэрэг англи хэлээр эрдэм шинжилгээний бичвэр бичихэд анхаарах ерөнхий болон тусгай дүрэм үг хэллэгийг авч үзнэ.
Энэ хичээлийн философийн хэсэг нь үндсэн гурван зорилготой. Нэгдүгээрт, суралцагч нь биологийн шинжлэх ухааны түүх болон түүнийг шинжлэх ухааны бусад салбарын хөгжил дэвшилтэйгээр холбоотойгоор хэрхэн өөрчлөгдөж ирсэн болохыг судална. Хоёрдугаарт, биологийн шинжлэх ухаан дахь философийн үзэл санаанууд, тэдгээрийн хөгжлийн үе шатуудыг судална. Гуравдугаарт, биологийн шинжлэх ухааны мэдлэгийг хүний нийгмийн үзэл баримтлалтай хэрхэн хамааруулах, судлаачид өөрсдийн ололт, нээлтээ тайлбарлахад нийгмийн зүгээс хэрхэн нөлөөлдөг зэргийг судлан ойлгох болно. Докторант судалгааны сэдвийн хүрээнд мэдээлэл цуглуулах, үнэлэх, мэдээлэлд задлан шинжилгээ хийж зөв эшлэх, шинэ санаа аргумент дэвшүүлж түүнийгээ оновчтой илэрхийлж бичих, илтгэх чадвар эзэмшүүлэх зорилготой.
Ургамал, амьтны нөөцийг зөв зохистой ашиглах зорилгоор нөөцийг тогтоох, үнэлэх, зохистой ашиглах, хамгаалах чиглэлийн мэдээ, баримт цуглуулах, задлан шинжлэх, нэгтгэх болон судалгааны загвар гаргах арга, аргачлалыг лекц болон семинарын хичээлээр эзэмшүүлэхэд энэ хичээлийн агуулга оршино
Хичээлийг судалснаар оюутан бие даан биологийн нөөцийн судалгааг шинжлэх ухаанд тулгуурлан хээрийн болон лабораторийн нөхцөлд гүйцэтгэх аргазүй, гарсан үр дүнд боловсруулалт хийх мэдлэг, чадвар эзэмшинэ.
Ургамал, амьтан, генетик нөөцийг зөв зохистой ашиглах зорилгоор нөөцийг тогтоох, үнэлэх, хамгаалах чиглэлийн мэдээ, баримт цуглуулах, задлан шинжлэх, нэгтгэх болон менежментийн загвар гаргах арга, аргачлалыг лекц болон семинарын хичээлээр эзэмшүүлэхэд энэ хичээлийн үндсэн агуулга оршино.
Биологийн нөөцийг зохистой ашиглах олон улсын хандлага, чиглэл, түүнтэй холбоотой мэдлэгийг эзэмшүүлнэ. Тодорхой газар нутгийн хэмжээнд биологийн нөөцийн менежментийн төлөвлөгөө хийх, үнэлэх замаар нөөцийг хамгаалах мэдлэг, чадваролж авна.
